ป้ายกำกับ: ภาวะอ้วน

เผยแพร่ 29 กันยายน “วันหัวใจโลก” โดยสหพันธ์หัวใจโลก(WHF) — วันแห่งการขับเคลื่อนให้คนทั้งโลกหันมาป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด ซึ่งเป็นสาเหตุการตายอันดับต้น ๆ ของมนุษยชาติ และสามารถป้องกันได้ถึงราว 80% หากเราจัดการปัจจัยเสี่ยงได้อย่างจริงจัง World Heart Federation

🎯 วันหัวใจโลกคืออะไร และทำไมคนไทยควรใส่ใจ

วันหัวใจโลก (World Heart Day) จัดขึ้นทุกวันที่ 29 กันยายนของทุกปี โดยสหพันธ์หัวใจโลก(WHF) เพื่อกระตุ้นให้รัฐบาล สถานพยาบาล ชุมชน และประชาชน ลงมือป้องกันโรคหัวใจด้วยมาตรการที่พิสูจน์ผลได้ เช่น ลดเกลือ เพิ่มกิจกรรมทางกาย เลิกบุหรี่ และตรวจคัดกรองความดัน-เบาหวานอย่างสม่ำเสมอ (ธีมแคมเปญช่วงหลัง: “Don’t Miss a Beat”) World Heart Federation+1

📊 ภาระโรคหัวใจของประเทศไทย: ตัวเลขล่าสุดที่น่ากังวล

• ข้อมูลขององค์การอนามัยโลก(WHO) ระบุว่า โรคหัวใจขาดเลือดและโรคหลอดเลือดสมอง เป็นสาเหตุการตายสำคัญของคนไทยอย่างต่อเนื่อง (กลุ่มโรคไม่ติดต่อคร่าชีวิตคนไทยส่วนใหญ่) datadot
• ฝ่ายสื่อสารของกรมควบคุมโรค(DDC) กระทรวงสาธารณสุข รายงานในวาระวันหัวใจโลกปี 2566 ว่า คนไทยเสียชีวิตจากโรคหัวใจและหลอดเลือดราว 70,000 รายในปีที่ผ่านมา ตอกย้ำว่า “ป้องกันได้” หากจัดการปัจจัยเสี่ยงตั้งแต่เนิ่น ๆ Department of Disease Control
• ฐานข้อมูล World Heart Observatory ของสหพันธ์หัวใจโลก(WHF) ประเมินว่า ประเทศไทยมีผู้เสียชีวิตจากโรคหัวใจและหลอดเลือด 136,761 รายในปี 2021 และประเทศไทยได้ดำเนินนโยบายหลักด้านหัวใจและหลอดเลือดครบทั้ง 8 ด้าน (เช่น นโยบายลดเกลือ เลิกบุหรี่ คัดกรอง ฯลฯ) World Heart Federation

🩺 “ตัวจุดชนวน” ที่พบในคนไทย: ความดัน เบาหวาน ไขมัน และพฤติกรรมเสี่ยง

1) ความดันโลหิตสูง – การสำรวจระดับชาติ (NHES) โดยนักวิจัยไทยรายงานว่า ความชุกแบบปรับตามอายุอยู่ที่ ~25–26% (ปี 2019–2020) แต่ “การคุมความดันให้อยู่ในเกณฑ์” ลดลงเหลือ ~22–23% ในช่วงเดียวกัน สะท้อนช่องว่างการดูแลต่อเนื่องที่ต้องเร่งอุด BioMed Central+1

2) เบาหวาน – แนวโน้ม ความชุกหรือความหนาแน่นของผู้เป็นโรคเบาหวานของคนไทยเพิ่มขึ้นยาวนานตั้งแต่ปี 2004 และยังเป็นปัจจัยรุกรานหัวใจและหลอดเลือดอย่างมาก ต้องเน้นคัดกรอง-ดูแลระดับน้ำตาลและไขมันร่วมกัน (หลักฐานเชิงระบาดวิทยาไทยอัปเดตถึงปี 2025) PMC

3) ไขมันในเลือดสูง – ข้อมูลเปรียบเทียบสากลของสหพันธ์หัวใจโลก(WHF) ชี้ว่า คนไทยมีระดับคอเลสเตอรอลชนิด non-HDL ค่อนข้างสูงทั้งหญิงและชายเมื่อเทียบกับหลายประเทศ จึงควรกำหนดเป้าหมายลดไขมันและเกลืออย่างจริงจังในระดับนโยบายและครัวเรือน World Heart Federation

4) พฤติกรรมเสี่ยง (อาหาร-เกลือ-กิจกรรมทางกาย) – งานวิจัยด้านโภชนาการและพฤติกรรมกลุ่มโรคไม่ติดต่อในไทยปี 2025 พบว่า อาหารไม่เหมาะสม เป็นปัจจัยเสี่ยงที่พบบ่อยที่สุด ตามด้วย ภาวะอ้วน/น้ำหนักเกิน และ ไม่มีกิจกรรมทางกายเพียงพอ PMC
นอกจากนี้ เอกสารขององค์การอนามัยโลก(WHO) ระบุว่า คนไทยอายุ 18+ มีภาวะกิจกรรมทางกายไม่เพียงพอในระดับน่าห่วง (โปรไฟล์ประเทศไทย ปี 2022 และแฟกต์ชีตฉบับปี 2024) ซึ่งสัมพันธ์โดยตรงกับความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด World Health Organization+1

🧂 โซเดียมสูง: จุดบอดที่ต้องแก้ไขทั่วทั้งตลาดและอาหารบนโต๊ะ

งานวิจัยที่ตีพิมพ์โดย ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค(CDC) สหรัฐฯ รายงานว่า โรคความดันโลหิตสูงของคนไทยในปี 2020 ประมาณ 25% และชี้ให้เห็น “โอกาสเชิงนโยบาย” ผ่าน เครื่องปรุงโซเดียมต่ำ ซึ่งช่วยลดการได้รับเกลือโดยไม่กระทบรสชาติ—แนวทางเสริมต่อยุทธศาสตร์ลดเค็มระดับชาติของไทย CDC

🏃‍♀️ กิจกรรมทางกาย: ชี้ชะตาหัวใจตั้งแต่วัยเด็กถึงวัยผู้ใหญ่

• วัยเด็กและเยาวชน: รายงานการ์ดประเทศไทยปี 2022 พบว่า เพียง ~27% ที่ทำกิจกรรมทางกายตามเกณฑ์ขั้นต่ำ 60 นาที/วัน สม่ำเสมอ—แนวโน้มนี้เชื่อมโยงกับน้ำหนักเกินและโรคไม่ติดต่อในอนาคต PMC
• ผู้ใหญ่: เอกสารขององค์การอนามัยโลก(WHO) ชี้ว่า คนไทยจำนวนมากยังมีกิจกรรมทางกายไม่เพียงพอ สอดคล้องกับการสำรวจพฤติกรรมด้านสุขภาพของ สำนักงานสถิติแห่งชาติ(NSO) ปี 2564 ที่นำมาใช้เป็นฐานวางแผนนโยบายของกระทรวงสาธารณสุขและกรมอนามัย World Health Organization+2National Statistical Office+2

🏥 เข้าถึงการคัดกรองและการรักษา: จุดแข็งของระบบบัตรทองต้องใช้ให้คุ้ม

ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (บัตรทอง) คนไทยมีสิทธิ “ตรวจ-รักษา-รับยาความดันโลหิตสูง” ได้ที่หน่วยบริการปฐมภูมิ แต่ข้อมูลระดับชาติบ่งชี้ว่า สัดส่วน “ความสามารถควบคุมความดันได้” ยังต่ำ จำเป็นต้องเสริม การติดตามอย่างต่อเนื่อง (continuity of care) เครื่องมือ home BP monitoring และการ ปรับพฤติกรรมที่บ้านและที่ทำงาน ควบคู่ไปกับการใช้ยาลดความดัน BioMed Central+1

🧭 แผนระดับชาติและบทเรียนเชิงนโยบาย

ประเทศไทยมี แผนยุทธศาสตร์โรคไม่ติดต่อ (NCD) ระดับชาติ และกรณีศึกษา “NCD Investment Case” ร่วมกับองค์การอนามัยโลก(WHO)/สหประชาชาติ ที่ย้ำว่า การลงทุนในมาตรการหลัก (ลดเกลือ คัดกรองความดัน-เบาหวาน เลิกบุหรี่ เพิ่มกิจกรรมทางกาย) ให้ผลลัพธ์สูงขึ้นทั้งด้านสุขภาพและด้านเศรษฐกิจของชาติ ICCP Portal+2World Health Organization+2

✅ เช็กลิสต์ป้องกันเสียชีวิตก่อนวัยอันควร (ทำได้เลยวันนี้)

• ลดเกลือ โซเดียม และเครื่องปรุงรสเค็ม เลือกผลิตภัณฑ์ “โซเดียมต่ำ” (เข้มงวดได้ด้วยการพิจารณาที่ฉลากโภชนาการและมาตรฐานตลาด) — หลักฐานสนับสนุนจากงานวิจัยนโยบายด้านเครื่องปรุงโซเดียมต่ำในคนไทย (ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค(CDC)) CDC
• วัดความดันอย่างสม่ำเสมอ และ พบแพทย์เมื่อน้ำหนักเกินเกณฑ์—เกณฑ์การแบ่งระดับและความรู้พื้นฐานเรื่องความดันจากกรมควบคุมโรค(DDC) Department of Disease Control
• เดินให้ได้อย่างน้อย 150 นาที/สัปดาห์ (หรือกิจกรรมแอโรบิกระดับปานกลาง) + เสริมกล้ามเนื้ออย่างน้อยสัปดาห์ละ 2 วัน ตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก(WHO) World Health Organization+1
• คุมเบาหวานและไขมัน พร้อมกัน—อาศัยการคัดกรองสม่ำเสมอและการปรับอาหาร/ยา ตามแนวโน้มความชุกในคนไทยที่ยังเพิ่มขึ้น (หลักฐานเอเชียตะวันออกเฉียงใต้/ไทย) PMC
• งดบุหรี่และแอลกอฮอล์เกินเกณฑ์, นอนพอ, จัดการความเครียด, ลดเวลานั่งหน้าจอ—มาตรการวิถีชีวิตที่งานวิจัยกลุ่มโรคไม่ติดต่อยืนยันว่ามีผลต่อความเสี่ยงหัวใจของคนไทยอย่างมีนัยสำคัญ PMC

📰 สรุปเชิงข่าว

ในห้วง วันหัวใจโลก 29 กันยายน ปีนี้ ข้อมูลจาก องค์การอนามัยโลก(WHO), สหพันธ์หัวใจโลก(WHF) และหน่วยงานด้านสาธารณสุของไทยชี้ชัด: โรคหัวใจและหลอดเลือดยังคร่าชีวิตคนไทยจำนวนมาก แต่ส่วนใหญ่ป้องกันได้ จุดชี้ขาดอยู่ที่ การควบคุมปัจจัยเสี่ยง (เกลือ/โซเดียม กิจกรรมทางกาย น้ำหนัก ความดัน เบาหวาน ไขมัน) และ ความต่อเนื่องของการรักษา ในระบบปฐมภูมิ—หากทำครบถ้วน เราจะ “ไม่พลาดโอกาสป้องกัน” ของตนเองและสังคมไทยทั้งประเทศ BioMed Central+3World Heart Federation+3World Heart Federation+3

---

📝 หมายเหตุสำคัญ

1. ข้อมูลเพื่อการให้ความรู้
   บทความนี้จัดทำขึ้นเพื่อเผยแพร่ความรู้ด้านสุขภาพหัวใจและหลอดเลือดในบริบทของประเทศไทย โดยอ้างอิงจากข้อมูลและงานวิจัยของหน่วยงานภาครัฐ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ เช่น องค์การอนามัยโลก(WHO), สหพันธ์หัวใจโลก(WHF), ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค(CDC), กระทรวงสาธารณสุข, กรมควบคุมโรค และสำนักงานสถิติแห่งชาติ(NSO)
2. ไม่ใช่คำวินิจฉัยทางการแพทย์
   ข้อมูลทั้งหมดมิได้มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้แทนคำปรึกษาหรือคำวินิจฉัยจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หากท่านมีปัญหาสุขภาพหรือสงสัยว่าตนเองอาจมีภาวะเสี่ยงโรคหัวใจ ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและคำแนะนำที่เหมาะสม
3. ความถูกต้องของข้อมูล
   แม้ว่าจะมีการใช้ข้อมูลจากงานวิจัยและรายงานที่เชื่อถือได้ แต่สถิติด้านสุขภาพและนโยบายสาธารณะอาจมีการเปลี่ยนแปลงตามช่วงเวลา ควรตรวจสอบข้อมูลล่าสุดจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเสมอ
4. การนำไปใช้ต่อ
   สามารถนำเนื้อหาไปเผยแพร่ต่อเพื่อประโยชน์สาธารณะได้ โดยควรอ้างอิงแหล่งที่มาอย่างเหมาะสม เพื่อสนับสนุนการเข้าถึงข้อมูลที่ถูกต้องและสร้างความตระหนักรู้ด้านสุขภาพในสังคม

📚 แหล่งอ้างอิง

ประเทศไทย

1. กรมควบคุมโรค(DDC) กระทรวงสาธารณสุข: ข่าวรณรงค์วันหัวใจโลก 2566 — คนไทยเสียชีวิตจากโรคหัวใจและหลอดเลือด ~70,000 ราย/ปี. Department of Disease Control
2. กรมควบคุมโรค(DDC): ความดันโลหิตสูง—นิยามและระดับความรุนแรง. Department of Disease Control
3. สำนักงานสถิติแห่งชาติ(NSO): รายงานสำรวจพฤติกรรมด้านสุขภาพของประชากร พ.ศ.2564 (รายงานฉบับสมบูรณ์/ชุดข้อมูล). National Statistical Office+1
4. กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข: ตัวชี้วัดกิจกรรมทางกายอ้างอิงข้อมูลจาก NSO 2564. DopaH
5. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข/โครงการนโยบายและแผนยุทธศาสตร์ NCD ระดับชาติ (เอกสารแผน 2017–2021). ICCP Portal

ต่างประเทศ/องค์การระหว่างประเทศ

1. องค์การอนามัยโลก(WHO): หน้าประเทศไทย (ภาพรวมข้อมูลสุขภาพ) และแฟกต์ชีตกิจกรรมทางกาย ปี 2024; โปรไฟล์กิจกรรมทางกายประเทศไทย ปี 2022. datadot+2World Health Organization+2
2. สหพันธ์หัวใจโลก(WHF): คำอธิบาย/ทรัพยากรแคมเปญวันหัวใจโลก 2025; ข้อมูล World Heart Observatory (ตัวเลขการเสียชีวิต CVD ของไทย ปี 2021). World Heart Federation+2World Heart Federation+2
3. ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค(CDC) สหรัฐอเมริกา: งานวิจัยด้านเครื่องปรุงรสโซเดียมลดและความดันโลหิตสูงในไทย. CDC

หลักฐานวิจัยเชิงระบาดวิทยาในคนไทย (ตีพิมพ์สากล)

• แนวโน้มความดันโลหิตสูงของคนไทย 2004–2020 (NHES) — ความชุกรวม ~25–26% และสัดส่วนคุมความดันลดลงช่วง 2019–2020. BioMed Central+1
• แนวโน้มเบาหวานในคนไทย (อัปเดต 2025). PMC
• ปัจจัยเสี่ยงพฤติกรรม NCD ในไทย ปี 2025 (อาหาร/อ้วน/ขยับกายน้อย ฯลฯ). PMC
• เด็กและเยาวชนไทยทำกิจกรรมทางกายไม่ถึงเกณฑ์ (Report Card 2022). PMC