
ในยุคดิจิทัลที่เทคโนโลยีมีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวัน การใช้งานอินเทอร์เน็ตและแอปพลิเคชันต่างๆ กลายเป็นส่วนหนึ่งของกิจวัตรที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ในขณะเดียวกัน ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีก็เปิดโอกาสให้อาชญากรไซเบอร์พัฒนากลยุทธ์ใหม่ๆ ในการหลอกลวงและขโมยข้อมูลส่วนบุคคลได้อย่างแนบเนียนยิ่งขึ้น โดยเฉพาะเมื่อมีการนำเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) มาใช้เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือในการหลอกลวง เช่น การปลอมแปลงใบหน้า (Deepfake) และการเลียนเสียง ซึ่งสามารถทำให้ผู้คนตกเป็นเหยื่อได้ง่ายขึ้น
ดังนั้น คำถามที่สำคัญคือ เราในฐานะผู้ใช้อินเทอร์เน็ตทั่วไปจะป้องกันตัวเองอย่างไรเพื่อให้ปลอดภัยจากภัยคุกคามเหล่านี้? ทางแคสเปอร์สกี้ได้แนะนำวิธีปฏิบัติ 7 ประการที่สามารถช่วยเพิ่มความปลอดภัยในโลกไซเบอร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพในปี 2568 ดังนี้:
1. เรียนรู้การใช้ AI อย่างปลอดภัย
AI ได้เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นในรูปแบบผู้ช่วยเสมือน (AI Assistant) หรือแชทบ็อตที่ตอบคำถามและช่วยแก้ปัญหาต่างๆ อย่างไรก็ตาม ผู้ใช้งานควรระมัดระวังและปฏิบัติตามคำแนะนำดังนี้:
- ตรวจสอบคำแนะนำของ AI: อย่าเชื่อข้อมูลที่ได้รับจาก AI โดยไม่ตรวจสอบ โดยเฉพาะข้อมูลเกี่ยวกับยา การลงทุน หรือคำแนะนำที่อาจส่งผลกระทบต่อการตัดสินใจ
- ไม่ให้ข้อมูลส่วนบุคคลกับ AI: หลีกเลี่ยงการอัปโหลดข้อมูลสำคัญ เช่น ภาพถ่ายเอกสาร รายละเอียดทางการเงิน หรือข้อมูลทางการแพทย์ เพราะอาจเกิดการรั่วไหลหรือถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด
2. ใช้พาสคีย์แทนพาสเวิร์ด
พาสคีย์ (Passkey) กำลังเข้ามาแทนที่พาสเวิร์ดแบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นวิธีที่ปลอดภัยและสะดวกสบายมากขึ้น เพราะใช้การยืนยันตัวตนด้วยข้อมูลชีวภาพหรือรหัส PIN แทนการจดจำรหัสผ่านยาวๆ ที่อาจถูกแฮ็กได้ง่าย
- ข้อดีของพาสคีย์: เทคโนโลยีนี้ช่วยลดความเสี่ยงจากการโจมตีแบบฟิชชิ่งและการขโมยรหัสผ่าน อีกทั้งยังใช้งานง่ายและรวดเร็วกว่าการใช้พาสเวิร์ดและ OTP รวมกัน
3. เปลี่ยนพาสเวิร์ดเก่าทั้งหมด
แม้จะเริ่มมีการใช้งานพาสคีย์แล้ว แต่พาสเวิร์ดที่เคยใช้งานยังคงเป็นจุดอ่อนที่อาจถูกแฮ็กได้ หากต้องการเพิ่มความปลอดภัย คุณควร:
- รีเซ็ตรหัสผ่านที่สั้นและเก่า: รหัสผ่านควรมีความยาวอย่างน้อย 12 ตัวอักษร และไม่ควรใช้พาสเวิร์ดซ้ำกันในหลายบัญชี
- ใช้โปรแกรมจัดการพาสเวิร์ด: โปรแกรมเหล่านี้ช่วยให้คุณสร้างและจัดเก็บพาสเวิร์ดที่ปลอดภัยโดยไม่ต้องจดจำเอง
4. รู้จักวิธีตรวจจับ Deepfake
เทคโนโลยี Deepfake ทำให้มิจฉาชีพสามารถสร้างวิดีโอปลอมที่มีความสมจริงสูง เพื่อใช้ในการหลอกลวงหรือข่มขู่เป้าหมาย ดังนั้นจึงควรเรียนรู้วิธีตรวจจับและรับมือ:
- ตรวจสอบคำขอที่ผิดปกติ: หากได้รับคำขอจากคนรู้จักผ่านวิดีโอหรือเสียงที่ดูน่าเชื่อถือ ให้ตรวจสอบซ้ำด้วยการติดต่อบุคคลนั้นผ่านช่องทางอื่น
- หลีกเลี่ยงการแชร์ข้อมูลส่วนตัว: ไม่ควรแชร์ข้อมูลส่วนตัวหรือข้อมูลทางการเงินผ่านแพลตฟอร์มที่ไม่น่าเชื่อถือ
5. ใช้โปรแกรมส่งข้อความส่วนตัว
เหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการละเมิดความเป็นส่วนตัวในปีที่ผ่านมา ทำให้เกิดคำแนะนำให้เปลี่ยนไปใช้โปรแกรมส่งข้อความที่มีการเข้ารหัสแบบ End-to-End ซึ่งช่วยเพิ่มความปลอดภัยและความเป็นส่วนตัวได้ดีกว่าแอปพลิเคชันทั่วไป
- เลือกแอปพลิเคชันที่ปลอดภัย: แอปอย่าง Signal หรือ Telegram ที่มีการเข้ารหัสแบบสมบูรณ์สามารถช่วยป้องกันข้อมูลของคุณจากการถูกดักฟัง
6. สำรองข้อมูลอย่างสม่ำเสมอ
การสำรองข้อมูลเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยปกป้องข้อมูลในกรณีที่อุปกรณ์ของคุณถูกโจมตีหรือเกิดปัญหาอื่นๆ เช่น อุปกรณ์เสียหายหรือถูกขโมย
- ตั้งตารางสำรองข้อมูล: คุณสามารถตั้งเวลาสำรองข้อมูลเป็นรายวัน รายสัปดาห์ หรือรายเดือน
- ใช้การสำรองข้อมูลแบบสองทาง: สำรองข้อมูลทั้งในอุปกรณ์และบนคลาวด์เพื่อเพิ่มความมั่นใจว่าข้อมูลจะไม่สูญหาย
7. ลดการป้อนหมายเลขบัตรธนาคาร
ข้อมูลทางการเงินเป็นเป้าหมายหลักของอาชญากรไซเบอร์ การลดการป้อนข้อมูลบัตรธนาคารในเว็บไซต์ต่างๆ สามารถช่วยลดความเสี่ยงได้
- ใช้บริการชำระเงินที่ปลอดภัย: เช่น PayPal, Google Pay หรือ Apple Pay ซึ่งมีระบบความปลอดภัยสูง
- เลี่ยงการใช้บัตรในเว็บไซต์ที่ไม่น่าเชื่อถือ: และตรวจสอบให้แน่ใจว่าเว็บไซต์ที่ใช้งานมีการเข้ารหัส SSL (แสดงเป็นสัญลักษณ์กุญแจล็อกใน URL)
สรุป
ภัยคุกคามในโลกไซเบอร์มีความซับซ้อนและแนบเนียนมากขึ้นเรื่อยๆ การป้องกันตัวเองให้ปลอดภัยจึงต้องอาศัยการเรียนรู้และการปฏิบัติตามแนวทางที่เหมาะสม โดยเริ่มต้นจากการทำความเข้าใจเทคโนโลยีที่ใช้งานในชีวิตประจำวัน และใช้มาตรการป้องกันที่แนะนำในบทความนี้ การลงมือป้องกันตั้งแต่วันนี้จะช่วยให้คุณลดความเสี่ยงจากการตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรมไซเบอร์ และสามารถใช้งานเทคโนโลยีได้อย่างมั่นใจในอนาคต