ป้ายกำกับ: Kidney disease

Posted on by

🫘 รู้ทันสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของโรคไต ตามข้อมูลจากหน่วยงานรัฐและงานวิจัย

สรุปสั้น ๆ: สาเหตุใหญ่ของโรคไตเรื้อรัง (Chronic Kidney Disease: CKD) คือ โรคเบาหวาน และ ความดันโลหิตสูง ส่วนปัจจัยที่ “เร่งให้ไตพังเร็วขึ้น” ได้แก่ เกลือ/โซเดียมสูง โรคอ้วน การสูบบุหรี่ การติดเชื้อและการอุดกั้นทางเดินปัสสาวะ ยา/สมุนไพรทำลายไต สารพิษโลหะหนัก ความร้อน–ขาดน้ำจากงานกลางแจ้ง รวมถึงภาวะไตวายเฉียบพลัน (AKI) ที่ทำให้ไตทรุดกลายเป็นเรื้อรังได้ หากคุมเบาหวาน–ความดันดี กินเค็มน้อย เลี่ยงยา/สมุนไพรทำร้ายไต และตรวจคัดกรองตามสิทธิสุขภาพ จะลดเสี่ยงได้มากที่สุด NIDDK+1Department of Disease Control

🏥 โรคไตคืออะไร ทำไมสำคัญ

โรคไตเรื้อรังคือภาวะที่ไตถูกทำลายต่อเนื่องเป็น เดือน–ปี จนกรองของเสีย–ควบคุมเกลือแร่ได้แย่ลง เสี่ยงหัวใจวาย อัมพาต และไตวายระยะสุดท้าย ต้องฟอกไตหรือต้องปลูกถ่ายไต การคัดกรองในกลุ่มเสี่ยงช่วยชะลอโรคได้มากตั้งแต่ระยะต้น ๆ (ตรวจเลือดครีเอตินิน/คำนวณ eGFR และตรวจอัลบูมินในปัสสาวะ) CDCNIDDK

🔎 สาเหตุหลักที่ “ทำให้เกิดโรคไต” โดยตรง

🍬 เบาหวาน (Diabetes)

น้ำตาลในเลือดสูงทำลายตัวกรองหน่วยไตจนเกิด ไตเสื่อมจากเบาหวาน (diabetic kidney disease) เป็นสาเหตุอันดับหนึ่งของ CKD ในผู้ใหญ่ทั่วโลกและสหรัฐฯ NIDDKWorld Health Organization

🫀 ความดันโลหิตสูง (Hypertension)

ความดันสูงทำลายหลอดเลือดฝอยในไต—ยิ่งบวมคั่งน้ำยิ่งดันความดันให้สูงขึ้น วนเป็นวงจรอันตราย จัดเป็นสาเหตุใหญ่รองจากเบาหวาน และการคุมให้ต่ำกว่า <130/80 มม.ปรอท ช่วยชะลอไตเสื่อมได้ (แนวทางรณรงค์ในไทย) NIDDK+1Department of Disease Control

🫘 โรคไตอักเสบ/ภูมิคุ้มกันทำลายไต และโรคทางพันธุกรรม

เช่น IgA nephropathy, lupus nephritis, โรคไตถุงน้ำหลายใบ (polycystic kidney disease) ฯลฯ กลุ่มนี้ทำให้ไตอักเสบ/เกิดพังผืดเรื้อรัง นำไปสู่ CKD ได้ NIDDK+1

🦠 การติดเชื้อที่ไต และ 🪨 การอุดกั้นทางเดินปัสสาวะ

ไตอักเสบจากเชื้อ (pyelonephritis) ที่รักษาช้า–ซ้ำซ้อนทำให้ แผลเป็นของไต และกลายเป็น CKD ได้ ส่วน นิ่ว–ต่อมลูกหมากโต–การอุดกั้น ก็ทำให้ไตเสื่อมถาวรได้เช่นกัน NIDDK+1

⚠️ ปัจจัย “เร่งไตพัง” ที่แก้ไขได้ (ปรับพฤติกรรมแล้วเสี่ยงลด)

🧂 เกลือ/โซเดียมสูง

โซเดียมมากทำให้ความดันสูงและทำร้ายไตโดยอ้อม กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข แนะนำไม่เกิน โซเดียม 2,000 มก./วัน (≈เกลือ 1 ช้อนชา) เพื่อลดเสี่ยง ความดันสูง–โรคไต โดยตรง อนามัยมีเดีย+1

⚖️ โรคอ้วน และกลุ่มอ้วนลงพุง

โรคอ้วนเพิ่มโอกาสเป็นความดัน–เบาหวาน ซึ่งเป็นสองสาเหตุใหญ่ของ CKD ทำให้เสี่ยง CKD สูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (ข้อมูล ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐอเมริกา (CDC)) CDC

🚬 การสูบบุหรี่

เป็นปัจจัยเสี่ยง CKD และทำให้โรคหัวใจ–หลอดเลือดเลวลง ยิ่งซ้ำเติมไตเสื่อม (ข้อมูล CDC) CDC

💊 ยาแก้ปวดกลุ่มเอ็นเสด (NSAIDs) ใช้นาน/ใช้ผิด

ยาแก้ปวด–ลดไข้กลุ่มนี้ (เช่น ไอบูโพรเฟน นาพรอกเซน ฯลฯ) ทำไตพังได้ โดยเฉพาะเมื่อกินประจำ/ภาวะขาดน้ำ/ความดันต่ำ (สถาบันโรคเบาหวานและทางเดินอาหารและโรคไตของสหรัฐฯ (NIDDK)) NIDDK+1

🧪 สารทึบรังสีและไตวายเฉียบพลัน (AKI)

สีย้อมทึบรังสีอาจก่อ ไตวายเฉียบพลัน ในบางราย และ AKI ซ้ำ ๆ เชื่อมโยงกับการลุกลามเป็น CKD เร็วขึ้น จึงต้องประเมินความเสี่ยงก่อนฉีดและเฝ้าระวังหลังฉีด (งานวิจัยทบทวน + แนวทางความรู้จาก NIDDK) PMC+1NIDDK

🌿 สมุนไพร/อาหารเสริมที่มี กรดอริสโตโลคิก

สาร aristolochic acid ในสมุนไพรบางชนิดทำให้ ไตเสื่อมถาวร และเพิ่มมะเร็งทางเดินปัสสาวะ (มีรายงานมานานและถูกจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายโดยเครือข่ายของ องค์การอนามัยโลก (WHO/IARC)) ควรหลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ไม่ขึ้นทะเบียน IARC PublicationsIMSEAR

🛢️ โลหะหนัก–สิ่งแวดล้อม (ตะกั่ว/แคดเมียม)

WHO ระบุชัด: ตะกั่วทำลายไตและเพิ่มความดันโลหิต ส่วนแคดเมียมมี “พิษต่อไต” และกำหนดค่าน้ำดื่มปลอดภัยไว้ที่ ≤0.003 มก./ลิตร จึงควรระวังแหล่งน้ำ–อาชีพเสี่ยง World Health Organization+1World Health Organization

☀️ ความร้อน–ขาดน้ำจากงานกลางแจ้ง (CKD of non-traditional causes)

หลักฐานพื้นที่ร้อนชื้น (อเมริกากลาง/เอเชียใต้) ชี้ว่า งานหนักกลางแจ้ง + ความร้อน + ขาดน้ำ เกี่ยวข้องกับ CKD ชนิดไม่ทราบสาเหตุ (CKDnt) โดย PAHO/WHO เสนอให้ลดภาระร้อนและเข้าถึงน้ำดื่มอย่างเพียงพอในกลุ่มแรงงาน iris.paho.org+1PMC

🔄 ความเชื่อมโยง “ไตวายเฉียบพลัน (AKI) → ไตเรื้อรัง (CKD)”

AKI ไม่ใช่แค่ปัญหาเฉียบพลัน—มันสามารถ เร่งให้ไตเสื่อมถาวร ได้ โดยเฉพาะผู้สูงอายุ/มีโรคร่วม/ได้รับยาทำลายไต จึงควรป้องกัน AKI และติดตามการทำงานของไตหลังเหตุการณ์ทุกครั้ง (แนวทางวิชาการ NIDDK) NIDDK

ข้อแนะนำเชิงปฏิบัติ “ฉบับคนไทย”

  • คุมเบาหวาน–ความดันให้ได้เป้า (HbA1c ส่วนใหญ่ <6.5–8% แล้วแต่กลุ่มอายุ/โรคร่วม; ความดัน <130/80 มม.ปรอท ตามคำแนะนำรณรงค์ของไทย) และ คัดกรองไตทุกปี ในผู้ป่วยเบาหวาน/ความดัน Department of Disease Control
  • ลดเค็ม ให้โซเดียมไม่เกิน 2,000 มก./วัน (เกลือ 1 ช้อนชา) เลี่ยงอาหารแปรรูป/ปรุงรสจัด ตาม กรมอนามัย อนามัยมีเดีย+1
  • หลีกเลี่ยงการใช้ NSAIDs ต่อเนื่องเอง ปรึกษาแพทย์–เภสัชกร โดยเฉพาะผู้สูงอายุ/เบาหวาน/ความดัน/CKD NIDDK
  • ระวังสมุนไพร/อาหารเสริมไม่ขึ้นทะเบียน โดยเฉพาะที่มี aristolochic acid IARC Publications
  • แรงงานกลางแจ้ง ควรมีน้ำดื่ม–ช่วงพัก–ร่มเงาลดความร้อน และตรวจคัดกรองไตเป็นระยะในฤดูร้อนยาวนาน iris.paho.org
  • ใช้สิทธิ บัตรทอง/ประกันสุขภาพภาครัฐ เพื่อเข้าถึงการคัดกรองและการบำบัดทดแทนไตเมื่อจำเป็น (ฟอกเลือด/ล้างไตทางช่องท้อง) NHSO+1

🧾 คำย่อที่พบบ่อย

  • องค์การอนามัยโลก (WHO) World Health Organization
  • ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐอเมริกา (CDC) CDC
  • สถาบันโรคเบาหวานและทางเดินอาหารและโรคไต ของสหรัฐอเมริกา (NIDDK) NIDDK
  • ไตวายเฉียบพลัน (AKI) / โรคไตเรื้อรัง (CKD) NIDDK

✅ เช็กลิสต์ “ใครควรตรวจคัดกรองไตปีละครั้ง”

  • ผู้ป่วย เบาหวาน/ความดันโลหิตสูง
  • ผู้มี โรคอ้วน/สูบบุหรี่/ประวัติครอบครัวโรคไต
  • ผู้ที่ ใช้ NSAIDs ประจำ หรือเคยมี AKI
  • ผู้มีประวัติ นิ่ว–ทางเดินปัสสาวะอุดกั้น–ติดเชื้อไตซ้ำ
  • แรงงานกลางแจ้ง ในสภาพอากาศร้อนจัดเป็นเวลานาน
    (อ้างอิงเกณฑ์ความเสี่ยงจาก CDC/NIDDK และข้อแนะนำจากหน่วยงานไทย) CDCNIDDK

แหล่งอ้างอิง (หน่วยงานภาครัฐไทย & ต่างประเทศ)

หน่วยงานไทย

  1. กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข – ข่าวรณรงค์ “วันไตโลก” เน้นคุมเบาหวาน–ความดันและคัดกรองไตทุกปี (ปี 2567–2568) Department of Disease Control+1
  2. กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข – ข้อแนะนำโซเดียม ≤2,000 มก./วัน และรายการอาหารโซเดียมสูง (อินโฟกราฟิก) อนามัยมีเดีย+2อนามัยมีเดีย+2
  3. กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข – เอกสารวิชาการโรคไตเรื้อรัง/การจัดระดับความรุนแรงและปัจจัยเสี่ยงในประชากรไทย training.dms.moph.go.th+1
  4. สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) – สิทธิการดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง (ฟอกเลือด/ล้างไต) และประกาศการจ่ายค่าบริการล่าสุด NHSO+2NHSO+2

หน่วยงานต่างประเทศ

  1. สถาบันโรคเบาหวานและทางเดินอาหารและโรคไต ของสหรัฐอเมริกา (NIDDK) – สาเหตุ CKD ในผู้ใหญ่, ความดันโลหิตกับโรคไต, การป้องกัน/จัดการ CKD, NSAIDs ทำลายไต, ภาวะ AKI เชื่อมกับ CKD (ทบทวนล่าสุด ก.พ. 2025 หลายหน้า) NIDDK+4NIDDK+4NIDDK+4
  2. ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐอเมริกา (CDC) – ปัจจัยเสี่ยง CKD (โรคอ้วน, สูบบุหรี่, เบาหวาน, ความดันฯ) และแฟกต์ชีต CKD 2023/2024 CDC+2CDC+2
  3. องค์การอนามัยโลก (WHO) – ข้อเท็จจริงโรคเบาหวาน/ความดัน, ข้อกำหนดสารตะกั่ว–แคดเมียมและพิษต่อไต (water guideline/chemical safety) World Health Organization+2World Health Organization+2World Health Organization
  4. องค์การอนามัยแพน–อเมริกา (PAHO/WHO) – หลักฐาน CKD จากความร้อน–ขาดน้ำในแรงงาน (CKDnt) และรายงานปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ iris.paho.org+1
  5. บทปริทัศน์วิชาการ (สืบค้นจากฐาน NCBI/PMC) – ภาวะไตวายเฉียบพลันจากสีย้อมทึบรังสี (CIN/CA-AKI) และความร้อนกระทบไต PMC+2PMC+2
  6. WHO/IARC – เอกสารประเมินความเสี่ยงสาร aristolochic acid ในสมุนไพรที่ทำให้เกิด nephropathy และมะเร็งทางเดินปัสสาวะ IARC Publications

หมายเหตุสำคัญ

  • บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อ ความรู้สุขภาพ ไม่ใช่การวินิจฉัยโรคเฉพาะราย หากคุณมีปัจจัยเสี่ยงหรืออาการผิดปกติ เช่น ขาบวม ปัสสาวะเป็นฟอง ปวดสีข้าง ควรพบแพทย์เพื่อตรวจเลือด–ปัสสาวะโดยเร็ว
  • หากคุณต้องใช้ยาแก้ปวดบ่อย ๆ มีโรคประจำตัวหลายอย่าง หรือทำงานกลางแจ้งในอากาศร้อนมาก ๆ ควรปรึกษาแพทย์/เภสัชกรเรื่องการป้องกัน AKI และการคัดกรองไตอย่างสม่ำเสมอ NIDDK+1

Posted on by

Early-Stage Chronic Kidney Disease Linked to Significant Health Care Spending Increase Over 5 Years, Study Finds

Cohort study of nearly 80,000 participants reveals the economic impact of early-stage CKD on health care utilization.

A new study conducted in Japan involving 79,988 participants sheds light on the substantial health care spending associated with early-stage chronic kidney disease (CKD). The research, utilizing nationwide health checkup and medical claims data, indicates a strong correlation between mild reductions in estimated glomerular filtration rates (eGFR), proteinuria, and health care spending over a 5-year period.

Key Findings:

  1. Excess Health Care Spending: The study, conducted from April 2021 to October 2023, reveals that early-stage CKD is linked to greater excess health care spending. Participants with mildly reduced eGFR, proteinuria, or a combination of both consistently exhibited higher health care spending over the examined 5-year period.
  2. Association Beyond Traditional Risk Factors: Even after adjusting for common risk factors such as hypertension and diabetes, mild reductions in eGFR and the presence of proteinuria were independently associated with excess health care spending.
  3. Longitudinal Impact: The research not only assessed the cross-sectional impact but also examined the longitudinal effects over 5 years. The findings suggest a constant need for excess health care spending in individuals with early-stage CKD, with the combination of proteinuria and mildly reduced eGFR showing an increasing trend over time.
  4. Preventive Measures Urged: The study concludes by emphasizing the importance of designing actions to prevent the occurrence and progression of CKD. It suggests that interventions aimed at reducing the economic burden associated with early-stage CKD are crucial for sustaining a healthcare system.

Background:

Chronic kidney disease affects a significant portion of the global population and is a known risk factor for end-stage kidney disease and cardiovascular disease. The study emphasizes that while advanced-stage CKD has been linked to higher health care utilization, evidence regarding the economic burden of early-stage CKD has been limited.

Implications:

The study’s findings highlight the need for targeted interventions and preventive measures to address early-stage CKD, considering its impact on health care spending. Identifying and addressing CKD-related practices could help reduce excess health care utilization and contribute to a more sustainable healthcare system.

Note: The information presented is based on the provided study results and abstract.

Credit: JAMA Network Open, Naomi Sakoi

Posted on by

Study Reveals Disparities in Access to Kidney Transplant and Nephrology Care Among Patients with Pregnancy-Related End-Stage Kidney Disease

Introduction: A comprehensive cohort study involving 183,640 reproductive-aged women sheds light on the long-term outcomes of patients with pregnancy-related end-stage kidney disease (ESKD). The research uncovers significant racial disparities, emphasizing the urgent need for improved postpartum care.

Key Findings:

  1. Disproportionate Representation: Black patients constitute 31.9% of those with pregnancy-related ESKD, in contrast to 16.2% in the general birthing population.
  2. Survival Rates: Patients with pregnancy-related ESKD exhibit equivalent or better survival rates compared to those with other causes of ESKD, challenging conventional assumptions.
  3. Transplant Disparities: Despite comparable or superior survival rates, patients with pregnancy-related ESKD face significantly reduced access to kidney transplants. Notably, they are less likely to join the transplant waiting list or receive live donor transplants.
  4. Nephrology Care: Patients with pregnancy-related ESKD are significantly less likely to have access to nephrology care before ESKD onset, underlining potential gaps in early intervention and care planning.
  5. Pre-ESKD Care: Access to nephrology care or placement of a graft or arteriovenous fistula before ESKD onset is substantially lower in patients with pregnancy-related ESKD compared to other causes, highlighting disparities in pre-dialysis care.

Implications: The study suggests that the existing disparities in access to kidney transplant and nephrology care may exacerbate the health outcomes of a disproportionately Black population. The findings underscore the need for targeted interventions to improve access to comprehensive care and reduce the racial disparities observed.

Conclusion: While patients with pregnancy-related ESKD demonstrate promising long-term survival rates, the study calls attention to critical gaps in access to kidney transplant and nephrology care, particularly affecting the Black population. Addressing these disparities is crucial to enhancing the quality of life and overall health outcomes for this vulnerable demographic. The study’s authors advocate for prioritized efforts to improve postpartum care and reduce racial inequalities in maternal health.

Note: This summary is a concise representation of the study’s key points and implications. For more detailed information, readers are encouraged to refer to the complete study.

Credit: JAMA Network Open, Lauren M. Kucirka