ป้ายกำกับ: สปสช.

ในอดีต “มะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรง” มักพบในผู้สูงอายุ แต่ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา กลับพบแนวโน้มผู้ป่วยเพิ่มขึ้นในกลุ่มคนอายุน้อยกว่า 50 ปีอย่างต่อเนื่องทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยด้วย ปรากฏการณ์นี้ทำให้องค์กรสาธารณสุขหลายแห่งเริ่มให้ความสำคัญกับการคัดกรองในคนอายุน้อยมากขึ้น เพื่อป้องกันและตรวจพบโรคตั้งแต่ระยะเริ่มต้น

1️⃣ อัตราผู้ป่วยอายุน้อยเพิ่มขึ้นจริงทั่วโลก

งานวิจัยในวารสาร The Lancet Oncology พบว่า หลายประเทศมีจำนวนผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรงในคนอายุต่ำกว่า 50 ปีเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะในประเทศที่มีวิถีชีวิตแบบเมือง เช่น สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้
สมาคมโรคมะเร็งอเมริกัน (American Cancer Society; ACS) รายงานว่า ปัจจุบันผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 55 ปีคิดเป็นประมาณ 1 ใน 5 ของผู้ป่วยรายใหม่ทั้งหมด ซึ่งถือว่าเพิ่มขึ้นมากเมื่อเทียบกับสิบปีก่อน

สาเหตุหลักที่นักวิทยาศาสตร์คาดว่าเกี่ยวข้อง ได้แก่

• การบริโภคอาหารแปรรูปและเนื้อแดงมากเกินไป
• การนั่งอยู่กับที่นาน ไม่ออกกำลังกาย
• ภาวะอ้วนและน้ำหนักเกิน
• การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์

2️⃣ สัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม แม้ยังอายุน้อย

หลายคนมักคิดว่ามะเร็งลำไส้ใหญ่เกิดเฉพาะในผู้สูงอายุ แต่ ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐฯ (Centers for Disease Control and Prevention; CDC) ระบุว่า คนวัยทำงานหรือวัยรุ่นตอนปลายก็สามารถเกิดโรคนี้ได้ โดยควรรีบพบแพทย์หากมีอาการดังนี้

• มีเลือดปนในอุจจาระ
• ปวดท้องหรือมีแก๊สในลำไส้เป็นประจำ
• น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ
• ถ่ายไม่สุด หรือรู้สึกว่าลำไส้ยังไม่โล่ง
• มีภาวะโลหิตจางโดยไม่ทราบสาเหตุ

สถาบันมะเร็งแห่งชาติของสหรัฐฯ (National Cancer Institute; NCI) ชี้ว่า คนหนุ่มสาวมักละเลยอาการเหล่านี้ เพราะคิดว่าเป็นเพียงอาการของโรคลำไส้ทั่วไป เช่น ลำไส้อักเสบ หรือริดสีดวง จึงทำให้มักถูกวินิจฉัยในระยะที่โรคลุกลามแล้ว

3️⃣ การตรวจคัดกรองที่เหมาะสม: เริ่มเมื่อไรจึงปลอดภัย

ในสหรัฐอเมริกา คณะกรรมการบริการป้องกันโรค (U.S. Preventive Services Task Force; USPSTF) แนะนำให้ประชาชนทั่วไปเริ่มตรวจคัดกรองตั้งแต่อายุ 45 ปีขึ้นไป โดยสามารถเลือกวิธีได้ตามความเหมาะสม เช่น

• การตรวจอุจจาระหาเลือดแฝง (FIT) ปีละหนึ่งครั้ง
• การตรวจสารพันธุกรรมในอุจจาระ (FIT-DNA)
• การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy) ทุก 5–10 ปี

ในประเทศไทย สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) และ สถาบันมะเร็งแห่งชาติ มีโครงการตรวจคัดกรองให้ฟรีสำหรับประชาชนอายุ 50–70 ปี โดยใช้วิธีตรวจอุจจาระ (FIT) ทุก 2 ปี หากผลบวกจะได้รับการส่งต่อเพื่อตรวจส่องกล้องอย่างละเอียด

CDC ย้ำว่า “การตรวจคัดกรองช่วยลดอัตราเสียชีวิตได้จริง” เพราะสามารถตรวจพบติ่งเนื้อในลำไส้ที่อาจกลายเป็นมะเร็งได้ตั้งแต่ยังไม่เกิดโรค

4️⃣ ปัจจัยเสี่ยงที่ควรหลีกเลี่ยง และสิ่งที่ช่วยลดความเสี่ยงได้

องค์การอนามัยโลก (World Health Organization; WHO) และ หน่วยงานวิจัยโรคมะเร็งระหว่างประเทศ (International Agency for Research on Cancer; IARC) ระบุว่า

• เนื้อแปรรูป เช่น ไส้กรอก เบคอน แฮม และไส้กรอกอีสาน จัดอยู่ในกลุ่ม “สารก่อมะเร็งในมนุษย์”
• การกินเนื้อแปรรูป 50 กรัมต่อวัน เพิ่มความเสี่ยงมะเร็งลำไส้ใหญ่ราว 18%
• การกินเนื้อแดงมากเกินไปก็มีแนวโน้มเพิ่มความเสี่ยงเช่นกัน

งานวิจัยหลายฉบับยังยืนยันว่า ภาวะอ้วนและขาดการเคลื่อนไหว มีส่วนทำให้เกิดมะเร็งชนิดนี้เร็วขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มคนอายุน้อย

แนวทางดูแลตัวเองที่ทำได้ทันที

• กินผักผลไม้และอาหารที่มีใยอาหารมากขึ้น
• ลดเนื้อแดงและอาหารแปรรูป
• ออกกำลังกายอย่างน้อยวันละ 30 นาที
• ดื่มน้ำให้เพียงพอ
• งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์

5️⃣ กลุ่มเสี่ยงที่ควรตรวจเร็วกว่าปกติ

ผู้ที่มี ประวัติคนในครอบครัวเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่หรือมะเร็งลำไส้ตรง หรือมีภาวะทางพันธุกรรมบางอย่าง เช่น กลุ่มอาการลินช์ (Lynch Syndrome) ควรเข้ารับการตรวจตั้งแต่อายุยังน้อย หรือถี่กว่าคนทั่วไป

อย่างไรก็ตาม งานวิจัยของ สมาคมโรคมะเร็งอเมริกัน พบว่า ผู้ป่วยวัยหนุ่มสาวจำนวนมาก ไม่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคนี้ จึงไม่ควรละเลยอาการเตือนเพียงเพราะคิดว่า “อายุน้อยคงไม่เป็นอะไร”

🧬 ทำไมคนรุ่นใหม่จึงป่วยมากขึ้น?

แม้ยังไม่มีคำตอบแน่ชัด แต่นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า ปัจจัยหลายด้านร่วมกันส่งผล เช่น

• การกินอาหารสำเร็จรูปและอาหารมันสูงตั้งแต่วัยเด็ก
• การนั่งอยู่กับที่นาน เช่น ทำงานหน้าคอมพิวเตอร์
• การเปลี่ยนแปลงของจุลชีพในลำไส้ (ไมโครไบโอม) ที่อาจได้รับผลจากยาปฏิชีวนะหรืออาหาร
• การสัมผัสสารพิษจากสิ่งแวดล้อม

งานวิจัยใหม่ยังพบว่า แบคทีเรียบางชนิดในลำไส้อาจสร้างสารพิษชื่อ คอลิแบคติน (Colibactin) ซึ่งทำให้เกิดการกลายพันธุ์ในเซลล์ของเยื่อบุลำไส้ และเพิ่มโอกาสเกิดมะเร็งในวัยหนุ่มสาวได้

✅ ข้อแนะนำ

1. หากอายุ 50–70 ปี สามารถเข้ารับการตรวจอุจจาระ (FIT) ฟรีได้ที่โรงพยาบาลของรัฐใกล้บ้าน ภายใต้สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
2. หากอายุ 45–49 ปี และมีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ หรือมีญาติสายตรงเป็นมะเร็ง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณาตรวจคัดกรองก่อนถึงอายุเกณฑ์
3. หากมีอาการผิดปกติ เช่น ถ่ายมีเลือด น้ำหนักลด หรือปวดท้องเรื้อรัง ควรพบแพทย์โดยไม่รอถึงกำหนดคัดกรอง
4. ปรับพฤติกรรมการกินและออกกำลังกายอย่างต่อเนื่อง เพราะเป็นการป้องกันที่ได้ผลจริง

หมายเหตุสำคัญ: บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ข้อมูลด้านสุขภาพเท่านั้น ไม่ใช่คำวินิจฉัยทางการแพทย์ หากสงสัยว่ามีอาการหรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำเฉพาะบุคคล

🔍 แหล่งข้อมูลอ้างอิง

• ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐฯ (CDC) – ข้อมูลอาการและแนวทางคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่
• สมาคมโรคมะเร็งอเมริกัน (ACS) – รายงานสถิติผู้ป่วยอายุน้อย (อัปเดตปี 2025)
• คณะกรรมการบริการป้องกันโรคสหรัฐฯ (USPSTF) – คำแนะนำการตรวจคัดกรองสำหรับประชาชนทั่วไป
• องค์การอนามัยโลก (WHO) และ หน่วยงานวิจัยโรคมะเร็งระหว่างประเทศ (IARC) – การจัดกลุ่มเนื้อแปรรูปเป็นสารก่อมะเร็งในมนุษย์
• สถาบันมะเร็งแห่งชาติ (ประเทศไทย) และ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) – โครงการคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่สำหรับประชาชน
• The Lancet Oncology, JAMA Network Open, Gastroenterology – งานวิจัยแนวโน้มการเกิดโรคในคนอายุน้อยทั่วโลก