🧬👶 เปิดผลวิจัยจากเยอรมนี: การถอดรหัสพันธุกรรมช่วยหยุดการแพร่เชื้อในหอผู้ป่วยทารกแรกเกิด

เทคโนโลยีใหม่ช่วยชีวิตทารกแรกเกิด! ตรวจจับเชื้อดื้อยาได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น

หอผู้ป่วยทารกแรกเกิดที่มีการดูแลอย่างเข้มข้น (Neonatal Intensive Care Unit: NICU) เป็นพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อ เนื่องจากทารกมีภูมิคุ้มกันอ่อนแอและต้องใช้อุปกรณ์ทางการแพทย์จำนวนมาก เช่น ท่อช่วยหายใจหรือสายสวนเลือด

งานวิจัยใหม่จาก ศูนย์การแพทย์มหาวิทยาลัยไฟร์บวร์ก (University of Freiburg, Germany) ที่ตีพิมพ์ในวารสาร JAMA Network Open พบว่า

เทคโนโลยีการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนม (Whole-Genome Sequencing: WGS) สามารถตรวจจับและติดตาม “เส้นทางการแพร่เชื้อของแบคทีเรีย” ในหอผู้ป่วยได้อย่างแม่นยำ ช่วยให้แพทย์สามารถระบุสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงที่แท้จริงของการติดเชื้อในทารกแรกเกิดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

🧫 พื้นหลังของปัญหา: แบคทีเรียดื้อยาในทารกแรกเกิด

เชื้อแบคทีเรียที่มีการดื้อยาหลายขนาน (Multidrug-Resistant Organisms – MDRO+) ถือเป็นปัญหาระดับโลก เพราะอาจทำให้เกิดการติดเชื้อรุนแรงและยากต่อการรักษา โดยเฉพาะในทารกคลอดก่อนกำหนดที่ต้องพักรักษาในหอ NICU เป็นเวลานาน

ที่ผ่านมา การเฝ้าระวังการแพร่เชื้อในโรงพยาบาลมักอาศัยการเพาะเชื้อทั่วไปซึ่งไม่สามารถแยกแยะได้ว่าการติดเชื้อเกิดจากเชื้อสายพันธุ์เดียวกันหรือไม่ แต่เทคโนโลยี WGS สามารถวิเคราะห์รหัสพันธุกรรมของเชื้อแต่ละตัวได้ละเอียดถึงระดับโมเลกุล ทำให้รู้ได้ว่า “ใครติดเชื้อจากใคร” ภายในหน่วยงานเดียวกัน

🧪 รายละเอียดของการศึกษา

การศึกษานี้เป็นการวิจัยแบบ Cohort Study เชิงล่วงหน้า (Prospective Study) ดำเนินการในหอผู้ป่วย NICU ระดับ III ที่เมืองไฟร์บวร์ก ประเทศเยอรมนี

ผู้เข้าร่วม: ทารก 434 ราย จากผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาทั้งหมด 551 ราย
ระยะเวลาศึกษา: ระหว่างวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2019 ถึง 16 พฤศจิกายน 2020
อายุครรภ์เฉลี่ย: 34.6 สัปดาห์
น้ำหนักแรกเกิดเฉลี่ย: 2,165 กรัม
เพศชาย: 55.8%

ผู้ป่วยทุกรายที่อยู่ในหอผู้ป่วยเกิน 48 ชั่วโมงจะได้รับการตรวจเชื้ออย่างน้อย 1 ครั้ง
จากนั้นใช้เทคโนโลยี WGS เพื่อวิเคราะห์ว่าการติดเชื้อแต่ละครั้งมาจากสายพันธุ์เดียวกันหรือไม่

📊 ผลการศึกษา

ผลลัพธ์ที่ได้สร้างความสนใจอย่างมากในวงการแพทย์

51.8% ของทารก (225 ราย) มีการพบเชื้อแบคทีเรียดื้อยาอย่างน้อย 1 สายพันธุ์
จากเชื้อทั้งหมด 418 ตัวอย่างที่ตรวจพบ พบว่า 34.0% ของกรณีมีความเชื่อมโยงกันในเชิงการแพร่เชื้อ (Transmission-Linked Colonization)
พบการแพร่เชื้อ 37 กลุ่ม (Clusters) โดยเชื้อที่พบมากที่สุดคือ
- Escherichia coli (E. coli)
- Klebsiella pneumoniae และ
- Enterococcus faecalis

นอกจากนี้ ในบรรดาการติดเชื้อในกระแสเลือดที่เกิดจากเชื้อดื้อยา พบว่า 40% ของกรณีสามารถเชื่อมโยงกับการแพร่เชื้อจากผู้ป่วยอื่นได้โดยตรง

⚕️ ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการแพร่เชื้อ

การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงสถิติพบปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อความเสี่ยงในการแพร่เชื้อ ได้แก่

👩‍⚕️ บุคลากรพยาบาลประจำเต็มเวลา (Full-Time Nurse Staffing)
มีความสัมพันธ์กับ “ความเสี่ยงการแพร่เชื้อลดลง” อย่างมีนัยสำคัญ
- ค่า OR = 0.28 (ลดความเสี่ยงได้ถึง 72%)
💊 การได้รับยาปฏิชีวนะก่อนหน้า (Prior Antibiotic Use)
มีผลลดความเสี่ยงการแพร่เชื้อ
- ค่า OR = 0.41
💉 การใช้สายสวนหลอดเลือด (Vascular Catheter Use)
เพิ่มความเสี่ยงการแพร่เชื้อ
- ค่า OR = 1.65

ข้อมูลนี้สะท้อนว่าการจัดการบุคลากรและการควบคุมการใช้เครื่องมือทางการแพทย์อย่างเหมาะสมมีบทบาทสำคัญต่อการป้องกันการแพร่เชื้อในทารกแรกเกิด

🧠 ความหมายของผลการศึกษา

ดร. Philipp Henneke หัวหน้าทีมวิจัยจากสถาบันป้องกันและควบคุมการติดเชื้อ มหาวิทยาลัยไฟร์บวร์ก กล่าวว่า

“เทคโนโลยี Whole-Genome Sequencing ไม่ได้เป็นเพียงเครื่องมือทางห้องแล็บเท่านั้น แต่ยังเป็น ระบบเฝ้าระวังเชิงรุก (Proactive Surveillance) ที่ช่วยให้เราสามารถระบุการแพร่เชื้อได้ตั้งแต่ต้นทางก่อนจะเกิดการระบาด”

ทีมวิจัยชี้ว่า การบูรณาการข้อมูลเชิงจีโนมกับข้อมูลการดูแลผู้ป่วยและตารางการทำงานของพยาบาล สามารถนำไปสู่ “แนวทางป้องกันการติดเชื้อแบบใช้ข้อมูลนำ (Data-Driven Infection Control)” ในโรงพยาบาลได้จริง

🏥 ความสำคัญต่อระบบสาธารณสุข

ผลการศึกษานี้มีนัยสำคัญอย่างมากต่อการป้องกันการติดเชื้อในหอผู้ป่วยทารกทั่วโลก เพราะแสดงให้เห็นว่า

เทคโนโลยีจีโนมสามารถระบุเส้นทางการแพร่เชื้อได้แม่นยำกว่าการตรวจทั่วไป
การเพิ่มจำนวนพยาบาลประจำเต็มเวลาและลดการใช้สายสวนหลอดเลือดสามารถลดความเสี่ยงได้จริง
การใช้ข้อมูลพันธุกรรมของเชื้อร่วมกับข้อมูลพฤติกรรมในหอผู้ป่วยอาจนำไปสู่การวางแผนนโยบายสุขภาพที่แม่นยำขึ้นในอนาคต

💡 บทสรุป

งานวิจัยนี้ตอกย้ำว่า

“เทคโนโลยีการถอดรหัสพันธุกรรมทั้งจีโนม (WGS) คือกุญแจสำคัญในการทำความเข้าใจและควบคุมการแพร่เชื้อแบคทีเรียดื้อยาในทารกแรกเกิด”

การบูรณาการระหว่างข้อมูลจีโนม การจัดการบุคลากร และมาตรการป้องกันเชื้อ จะช่วยให้หอผู้ป่วย NICU ทั่วโลกสามารถสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยยิ่งขึ้นสำหรับชีวิตเล็ก ๆ ที่เพิ่งเริ่มต้น

📚 แหล่งอ้างอิง

Nguyen T, Bürkin F, Ayala-Montaño M, et al. Prospective Whole-Genome Sequencing Identifies Bacterial Transmission Events and Associated Factors in a Neonatal Intensive Care Unit. JAMA Network Open. 2025;8(11):e2541409. doi:10.1001/jamanetworkopen.2025.41409
Institute for Infection Prevention and Control, Medical Center–University of Freiburg, Germany
World Health Organization (WHO): Antimicrobial Resistance and Hospital Infection Prevention
Centers for Disease Control and Prevention (CDC): Neonatal Infection Control Guidelines

🟣 หมายเหตุสำหรับผู้อ่านเว็บไซต์

บทความนี้จัดทำขึ้นเพื่อเผยแพร่ความรู้ทางวิทยาศาสตร์เชิงสาธารณะ ไม่ได้มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้แทนคำแนะนำทางการแพทย์ หากเป็นบุคลากรทางการแพทย์หรือผู้ดูแลทารกแรกเกิดในโรงพยาบาล ควรศึกษาคู่มือการป้องกันการติดเชื้อตามมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสุขและองค์การอนามัยโลก (WHO)