ในโลกยุคปัจจุบัน อาหารแปรรูปเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันของผู้คนทั่วโลก แต่ในขณะเดียวกัน การบริโภคอาหารเหล่านี้ในปริมาณมากเกินไปอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาวอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ งานวิจัยขนาดใหญ่ที่ทำการศึกษาในประชากรมากกว่า 500,000 คน พบว่าอาหารแปรรูปขั้นสูง (Ultra processed food) อาจลดอายุขัยของมนุษย์ลงได้ถึง 8 ปี
อาหารแปรรูปขั้นสูงคืออะไร?
อาหารแปรรูปทั่วไป (processed food) คืออาหารที่ผ่านกระบวนการบางอย่าง เช่น การแปรสภาพจากข้าวสาลีให้เป็นแป้ง หรือการถนอมปลาซาดีนในกระป๋อง ส่วนอาหารแปรรูปขั้นสูง (ultraprocessed food) นั้นผ่านกระบวนการแปรรูปซับซ้อนจนไม่เหลือรูปแบบดั้งเดิม เช่น ไส้กรอก ขนมขบเคี้ยว โดนัท และมันฝรั่งทอดแผ่น อาหารเหล่านี้มักถูกเติมแต่งด้วยสารเคมีต่าง ๆ เช่น สีผสมอาหาร สารกันบูด น้ำตาล ไขมันทรานส์ และโซเดียมในปริมาณสูง
แม้อาหารแปรรูปขั้นสูงจะมีข้อดีในด้านความสะดวก รสชาติอร่อย และอายุการเก็บรักษานาน แต่ก็ต้องแลกมาด้วยการลดคุณค่าทางโภชนาการ และเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรังต่าง ๆ หากบริโภคอย่างต่อเนื่องในระยะยาว
ผลกระทบต่อสุขภาพ
งานวิจัยชิ้นสำคัญที่ติดตามประชากรมากกว่า 541,000 คน เป็นเวลาเกือบ 30 ปี ได้เผยถึงความสัมพันธ์ระหว่างการบริโภคอาหารแปรรูปขั้นสูงกับการลดลงของอายุขัย การศึกษาพบว่าผู้ที่บริโภคอาหารประเภทนี้ในปริมาณสูงมีโอกาสอายุสั้นลงโดยเฉลี่ย 10% หากนำข้อมูลนี้มาเปรียบเทียบกับค่าเฉลี่ยอายุขัยของคนไทยที่อยู่ที่ 77 ปี จะพบว่าการบริโภคอาหารแปรรูปขั้นสูงอาจทำให้อายุขัยสั้นลงเกือบ 8 ปี
โรคที่เกี่ยวข้องกับการบริโภคอาหารแปรรูปขั้นสูง ได้แก่ โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรคไต และโรคอ้วน ซึ่งล้วนแต่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว
อาหารแปรรูปที่ควรระวัง
จากการวิจัย อาหารแปรรูปขั้นสูงที่มีผลกระทบต่อสุขภาพมากที่สุด ได้แก่:
- เครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง เช่น น้ำอัดลมและน้ำหวาน
- อาหารจากธัญพืชขัดสี เช่น ขนมปังขาวและเบเกอรี่
- เนื้อสัตว์แปรรูป เช่น ไส้กรอก แฮม เบคอน และนักเก็ต
สำหรับประเทศไทย อาหารเหล่านี้สามารถพบได้ง่ายและเป็นส่วนหนึ่งของพฤติกรรมการบริโภคประจำวันของคนไทย โดยเฉพาะการบริโภคน้ำตาลและโซเดียมที่เกินเกณฑ์เฉลี่ย
แนวทางลดความเสี่ยง
แม้ว่าการหลีกเลี่ยงอาหารแปรรูปขั้นสูงจะไม่สามารถทำได้ง่ายสำหรับทุกคน แต่ก็มีวิธีลดความเสี่ยงและส่งเสริมสุขภาพ ดังนี้:
- เลือกอาหารสดและไม่แปรรูป: เช่น ผักสด ผลไม้ เนื้อสัตว์สด และธัญพืชเต็มเมล็ด เพื่อลดการบริโภคสารปรุงแต่งที่ไม่จำเป็น
- ปรับสมดุลในการรับประทาน: หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารชนิดใดชนิดหนึ่งในปริมาณมากเกินไป และเพิ่มความหลากหลายในมื้ออาหาร
- อ่านฉลากโภชนาการ: ทำความเข้าใจข้อมูลโภชนาการบนบรรจุภัณฑ์ เพื่อตรวจสอบปริมาณน้ำตาล ไขมัน และโซเดียม
- คุมน้ำตาล ไขมัน และโซเดียม: สารอาหารเหล่านี้แม้จะจำเป็นต่อร่างกาย แต่การบริโภคในปริมาณมากอาจก่อให้เกิดผลเสีย
- ออกกำลังกาย: เพื่อเผาผลาญพลังงานส่วนเกิน และช่วยลดความเสี่ยงของโรคที่เกี่ยวข้องกับอาหารแปรรูป
อาหารแปรรูปขั้นสูงไม่ใช่สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงโดยสิ้นเชิง แต่การบริโภคในปริมาณที่เหมาะสมและเลือกบริโภคอาหารที่มีคุณภาพจะช่วยลดความเสี่ยงต่อสุขภาพ การตระหนักถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินตั้งแต่วันนี้ จะช่วยให้เรามีชีวิตที่ยืนยาวและสุขภาพที่ดีขึ้น.
Reference: Coohfey.com