ภาวะสุขภาพจิตหลังอุบัติเหตุ: ผลกระทบระยะยาวและปัจจัยเสี่ยงที่ควรรู้

การศึกษาเผยว่า 11.3% ของผู้ป่วยอุบัติเหตุมีพัฒนาการไปสู่โรคทางจิตเวชใหม่ เพิ่มความเสี่ยงต่อการเข้ารับการรักษาซ้ำ การฆ่าตัวตาย และการเสียชีวิต

การศึกษาล่าสุดที่เผยแพร่ใน JAMA Network Open ได้แสดงให้เห็นว่า ผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บจากอุบัติเหตุมีความเสี่ยงสูงที่จะพัฒนาโรคทางจิตเวชใหม่ในระยะยาว ซึ่งอาจส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและอัตราการเสียชีวิตของพวกเขา

ผลลัพธ์สำคัญจากการศึกษา

งานวิจัยนี้ศึกษาในกลุ่มประชากร 29,191 คน ที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลสำหรับผู้ป่วยอุบัติเหตุในรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลียระหว่างปี 1994 ถึง 2020 โดยติดตามผลเป็นระยะเวลามัธยฐาน 99.8 เดือน และพบว่า:

• 11.3% ของผู้ป่วยพัฒนาโรคทางจิตเวชใหม่หลังจากอุบัติเหตุ เช่น การพึ่งพายาเสพติด (8.2%) และโรควิตกกังวลรวมถึง PTSD (5.4%)
• ภาวะสุขภาพจิตใหม่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเข้ารับการรักษาซ้ำ การฆ่าตัวตาย และการเสียชีวิตจากทุกสาเหตุ โดยมีความเสี่ยงสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ:
  • โอกาสเข้ารับการรักษาซ้ำเนื่องจากอุบัติเหตุเพิ่มขึ้น 1.30 เท่า
  • ความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายเพิ่มขึ้น 3.14 เท่า
  • ความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตจากทุกสาเหตุเพิ่มขึ้น 1.24 เท่า

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาโรคทางจิตเวชหลังอุบัติเหตุ

การศึกษาได้ระบุปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาสในการพัฒนาโรคทางจิตเวชหลังจากอุบัติเหตุ ได้แก่:

• อายุน้อย – ผู้ป่วยที่อายุน้อยกว่ามีแนวโน้มพัฒนาโรคทางจิตเวชมากกว่าผู้สูงอายุ
• ว่างงาน – การไม่มีงานทำเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้าและความเครียด
• โสดหรือหย่าร้าง – สถานะสมรสมีความสัมพันธ์กับความมั่นคงทางอารมณ์
• เชื้อสายชนพื้นเมือง – ผู้ที่มีเชื้อสายชนพื้นเมืองมีแนวโน้มพัฒนาโรคทางจิตเวชมากขึ้น
• สถานะเศรษฐกิจและสังคมต่ำ – รายได้และการศึกษาที่ต่ำเชื่อมโยงกับสุขภาพจิตที่ย่ำแย่
• การบาดเจ็บทางสมอง – ผู้ที่มีอาการบาดเจ็บที่สมองมีความเสี่ยงต่อการพัฒนาโรคทางจิตเวชสูงขึ้น

การดูแลสุขภาพจิตหลังอุบัติเหตุ: สิ่งที่ควรทำ

1. ติดตามผลทางสุขภาพจิต – โรงพยาบาลและหน่วยงานสาธารณสุขควรมีระบบติดตามภาวะสุขภาพจิตของผู้ป่วยอุบัติเหตุ โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยง
2. ให้การช่วยเหลือด้านจิตเวช – ผู้ป่วยที่พัฒนาโรคทางจิตเวชหลังอุบัติเหตุควรได้รับการสนับสนุน เช่น การให้คำปรึกษาและการบำบัด
3. ป้องกันการใช้สารเสพติด – การให้คำแนะนำเกี่ยวกับการเลิกใช้สารเสพติด โดยเฉพาะโอปิออยด์ อาจช่วยลดความเสี่ยงของการพึ่งพายาเสพติด
4. สนับสนุนการกลับเข้าสังคมและการทำงาน – โครงการฟื้นฟูสมรรถภาพและช่วยเหลือด้านอาชีพสามารถช่วยลดผลกระทบทางจิตใจในระยะยาวได้

บทสรุป

งานวิจัยนี้แสดงให้เห็นถึงผลกระทบระยะยาวของอุบัติเหตุต่อสุขภาพจิตของผู้ป่วย โดยพบว่าผู้ป่วยบางกลุ่มมีความเสี่ยงสูงต่อการพัฒนาโรคทางจิตเวชใหม่ ซึ่งอาจนำไปสู่การเข้ารับการรักษาซ้ำ การฆ่าตัวตาย และการเสียชีวิต การให้ความสำคัญกับการติดตามสุขภาพจิตของผู้ป่วยอุบัติเหตุ โดยเฉพาะในกลุ่มที่มีความเปราะบาง อาจช่วยลดผลกระทบเชิงลบและปรับปรุงคุณภาพชีวิตในระยะยาวได้.

Reference : JAMA Network Open, 2025